دلایل کاهش تمرکز چیست؟ چگونه موبایل، نوتیفها و اسکرول بیپایان تمرکز و حافظه را کاهش می‌دهند و چه روشهایی برای بازگرداندن تمرکز موثر هستند؟
فرض کن یک روز کامل موبایلت را کنار گذاشتی. چقدر طول می‌کشد تا ناخودآگاه دستت برود سمتش؟ ۵ دقیقه؟ ۲ دقیقه؟ یا شاید چند ثانیه؟
اگر پاسخ دادی «زیاد دوام نمی‌آورم»، نگران نباش؛ مقصر تو نیستی، مغزت است.
این مقاله به بررسی دلایل کاهش تمرکز چیست و چگونه زندگی دیجیتال باعث اختلال در مغز ما میشود، می‌پردازد.
مغز انسان و دنیای دیجیتال
مغز انسان طی میلیون‌ها سال برای بقا در طبیعت شکل گرفته و به دنبال صداهای ناگهانی، تغییرات محیط و تهدیدهای احتمالی بوده است.
حال تصور کن این مغز در سال ۲۰۲۵، در میان سیل نوتیفها، صدای پیام‌ها و ویدیوهای کوتاه با وعده لذت فوری قرار گرفته است.
نتیجه؟ اختلال در سوختوساز نوروشیمیایی مغز و تحریک بیش‌ازحد که یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش تمرکز است.
In a George Mason University study, researchers found that distractions have a negative impact on the quantity and quality of our work.13 During the study, 54 participants were asked to outline and write essays on three different topics. Researchers found that interruptions negatively affected both the quality and quantity of work produced. This study supports research that distractions eat up time as well as decrease quality of work. According to one University of California study, it takes approximately twenty-three minutes to get back on track after being distracted.14 Triggers to distraction come in two categories – Internal Triggers and External Triggers. Getting and staying focused requires understanding and mastering both
در یک مطالعه از دانشگاه جورج میسون، پژوهشگران دریافتند که حواس‌پرتی تأثیر منفی بر کمیت و کیفیت کار دارد. در این تحقیق، از ۵۴ شرکت‌کننده خواسته شد که درباره سه موضوع مختلف مقاله بنویسند. نتایج نشان داد که وقفه‌ها و اختلالات باعث کاهش کیفیت و حجم تولیدی کار شدند.
این یافته‌ها با تحقیقات قبلی هم‌راستا هستند که نشان می‌دهند حواس‌پرتی نه‌تنها زمان را تلف میکند، بلکه کیفیت عملکرد را نیز پایین می‌آورد. بر اساس مطالعه‌ای از دانشگاه کالیفرنیا، پس از یک وقفه، حدود ۲۳ دقیقه طول می‌کشد تا فرد دوباره تمرکز خود را بازیابد.
محرکهای حواس‌پرتی به دو دسته تقسیم میشوند:
🔄 انواع محرکهای حواس‌پرتی
- محرکهای درونی (Internal Triggers)
افکار مزاحم، احساسات منفی، خستگی، یا نگرانی‌هایی که از درون فرد نشأت می‌گیرند.- محرکهای بیرونی (External Triggers)
صداها، اعلان‌های تلفن همراه، گفت‌وگوهای اطراف، یا محیط‌های شلوغ و پرتحرک.
اختلال سوختوساز مغزی چیست؟
به زبان ساده، مغز نمی‌تواند هورمون‌ها و پیام‌رسان‌های شیمیایی خود را به‌درستی تنظیم کند، به‌خصوص دوپامین.
این همان ماده‌ای است که هنگام دریافت لایک یا پیام جدید ترشح میشود.
وقتی مغز دائم با محرکهای کوچک و سریع تغذیه میشود، حساسیتش به لذت کاهش می‌یابد؛ درست مثل کسی که هر روز فست‌فود می‌خورد و دیگر از مزه واقعی غذاها لذت نمی‌برد.
پیامدهای این اختلال که باعث کاهش تمرکز میشوند:
-
کاهش انگیزه و حوصله
-
پایین آمدن تمرکز
-
ضعف حافظه کوتاهمدت
-
تصمیم‌گیری هیجانی و ناپایدار
تأثیر اسکرول بیپایان
مغز وقتی کاری تمام میشود، حس رضایت پیدا میکند. یک کتاب، فیلم یا مکالمه تمام میشود و مغز احساس تکمیل میکند.
اما شبکههای اجتماعی طراحی شده‌اند که هیچ‌وقت پایان ندارند. همیشه محتوای جدیدی هست؛ این باعث میشود مغز هیچ‌گاه به رضایت کامل نرسد و یکی از دلایل کاهش تمرکز شود.
راهکارهای سم‌زدایی دیجیتالی
هدف، کنترل مصرف دیجیتال است نه حذف آن. چند روش موثر:
-
قانون ۲۰-۲۰-۲۰
هر ۲۰ دقیقه استفاده از صفحه‌نمایش، ۲۰ ثانیه به نقطه‌ای دور نگاه کن تا مغز استراحت کند. -
خاموش کردن نوتیفها
نوتیفها حتی بدون پاسخ، تمرکز را مختل می‌کنند و مغز را به دنبال لذت لحظه‌ای می‌برند. -
مصرف محتوای بلند
کتاب، مقاله طولانی یا پادکست گوش کن تا مغز مجبور به تمرکز عمیق شود. -
تکنیک بلوک زمان
ساعاتی از روز را برای تمرکز کامل اختصاص بده؛ مثلاً ۱۰ تا ۱۲ صبح، بدون موبایل و پیام، فقط یک کار مهم. -
نوشتن دستی
هر روز چند خط با دست بنویس. حتی اگر بی‌معنی باشد، این تمرین کمک میکند مغز دوباره به عملکرد طبیعی بازگردد.
جمع‌بندی
در عصر «توجه فروشی»، هر اپ و سایت به دنبال سهمی از تمرکز ماست.
اما تمرکز، ارزشمند و ضروری است. مغز باید دوباره به وضعیت طبیعی خود بازگردد—آرام، عمیق و بدون نویز.
با رعایت این روش‌ها، می‌توان دلایل کاهش تمرکز را کاهش داد و مغز را دوباره سالم و کارآمد نگه داشت.
انتخاب با توست، از همین حالا شروع کن.
🧠 خدمات کلینیک روانشناسی آوید
در کلینیک روانشناسی آوید، مجموعه‌ای از خدمات تخصصی در حوزه سلامت روان ارائه میشود:
🩺 روان‌پزشکی
تشخیص و درمان اختلالات روانی با استفاده از جدیدترین رویکردهای دارویی و غیردارویی.
💬 روانشناسی و روان‌درمانی
جلسات مشاوره فردی، زوج‌درمانی و خانواده‌درمانی برای بهبود روابط و ارتقای سلامت روان.
🧒 روانشناسی تخصصی کودک و نوجوان
ارزیابی و درمان مشکلات رفتاری، هیجانی و یادگیری در کودکان و نوجوانان.
⚡ درمان‌های بدون دارو
روشهای نوین و غیرتهاجمی برای بهبود عملکرد مغز و کاهش علائم اختلالات روانی:
TDCS (تحریک الکتریکی مستقیم مغز)
لورتا نوروفیدبک (LORETA Neurofeedback)
📍 آدرس کلینیک:
الهیه، خیابان خزر، کوچه مبشر، پلاک ۱۳
شماره تماس:09100505091-09196063126
نوبت‌دهی و مشاوره آنلاین: avidpsy.com
اینستاگرام: @avidps
